SỐNG

-         Ông sống bằng gì?

-         Bằng nghề viết sách, nghề của tôi tự thân mà có,

là tinh tuý là hương hoa.  Là “nhất tiễn song điêu” (Một mũi tên trúng hai đích) là “bách niên thụ nhân”(Trăm năm trồng người) là thiên chức khai tâm cho những kẻ “Tỉnh đễ chi oa” (Ếch ngồi đáy giếng) “Tác oai tác quái”, “Khẩu Phật tâm xà” hướng thiện. Rút ruột thành tơ trời, điểm nhãn cho  con chữ rồi buông.

     Lão Nhân nói một hơi, tưởng chừng như không còn cơ hội để giãi bày. Mà giãi bày làm gì chứ? Lão nhân đã từng thấy cái hoạ trong chữ nghĩa. Thầy Đặng Quang Liễn bị khó dễ vì viết câu đối Tết:

“Hoan Diễn hào hùng nghìn Tết trước

Hồng Lam ấm áp vạn xuân sau”.

     Hoan là Châu Hoan ngày xưa, nay là Hà Tĩnh. Diễn là Châu Diễn ngày xưa, nay là Nghệ An. Nhưng người ta bắt bẻ rằng: Trước thì hào hùng, sau ấm áp, còn hiện tại chẳng có gì, phải chăng thầy Liễn muốn phủ định hiện tại?

     Án “Văn tự” hay “Văn tự ngục” trải dài từ thơ văn, tư liệu. Nạn nhân chủ yếu là văn nhân, thi sĩ.

     “Cuối đời nhà Minh có Tướng quốc Chu Quốc Chinh dày công biên soạn bộ sử về Minh triều, nhưng chưa hoàn chỉnh ông đã mất. Do giang sơn đổi chủ, gia cảnh túng bẩn nên Chu gia bán bộ bản thảo cho Trang Duẩn Thanh. Nghe danh bộ bản thảo của Chu Quốc Chính đã lâu, Trang Đình Long - con trai Trang Duẩn Thanh, mời nhiều nho sĩ đất Giang Nam tu chỉnh, bổ sung thêm những sự kiện liên quan đến Sùng Trinh (vị vua cuối cung nhà Minh) và cho ra đời bộ sách: “Minh sử kỷ lược” do Trang Đình Long đứng tên tác giả.

     Tuy nhiên, hành động này lại bị chính quyền Mãn Thanh xem như một động thái công kích triều đình. Sách chưa xuất bản, Trương Đình Long đã qua đời, nhưng triều đình vẫn quật mộ, đốt thi hài ông để trừng phạt và toàn bộ con cháu Trang gia bị giải về kinh, xử trảm hoặc lưu đày.

     Trong các triều đại phong kiến Trung Quốc, cách xử lý “Văn tự ngục” dưới thời nhà Thanh đã đạt tới “đỉnh cao” tàn khốc. Điều này giúp củng cố nền chính trị độc tài, nhưng lại tạo thành cục diện chính trị, tư tưởng hết sức bức bí, gò bó. Sản sinh ra mâu thuẫn xã hội, tâm lý bất mãn triều đình. Thanh triều lụn bại cũng bắt nguồn từ nguyên nhân ấy.

     Cổ nhân vô cùng coi trọng cách dùng từ ngữ. Không phải tất cả chuyện xưa đều có thể lấy tên “diễn nghĩa”: “Phong thần diễn nghĩa”, “Tam quốc diễn nghĩa”, “Tuỳ đường diễn nghĩa”, “Thất hiệp ngũ nghĩa” được gọi là “diễn nghĩa”. Bởi vì, chỉ có vì thiện mà chinh chiến, thảo phạt mới có tên là “nghĩa”. Nghĩa là loại thể hiện của thiên đạo, nên từ xưa đến nay con người luôn tin tưởng vững chắc rằng: Chính nghĩa sẽ chiến tháng tà ác, bảo vệ chính nghĩa là trách nhiệm của mỗi con người.

-         Ông đã làm gì để bảo vệ thiên lương?

     Lão Nhân nhìn quanh, lập lờ tránh né. Trên không thấy Trời, đất không Thổ địa. Hồn ma bóng quế dập dìu cùng đi trẩy hội, Không biết ông bà Táo đã về chưa, mà bếp lửa quạnh hiu.