NGÕ NHỎ

         Từ ngã ba “thịt chó”, Trưng Nữ Vương - Phan Chu Trinh. Gọi ngã ba thịt chó, vì có quán thịt chó của ông Ng. - cha thằng Ngọc - học cùng lớp với tôi ở trường Sào Nam - Trường của ông Thị Tý. Sau năm 1954, mới có quán thịt chó này.

     Cách nhà ông Ng. hai căn, trên đường Trưng nữ Vương, là nhà hộ sinh Bà Quế. Nơi tôi sinh ra, làng Nại Hiên xưa, Xen giữa có nhà ông Ch. thầu rác Mỹ. Đối diện nhà hộ sinh là xưởng vẽ của cậu Cưỡng. Cậu là chị em cô cậu ruột với mẹ tôi. 

     Góc đường bên kia, nhà ông Thầy Năng, hành nghề đông y.  Ông bà Sứt, bà Tân Trang may áo dài (bây giờ nhà thuốc tây Trang). Ông bà H. di cư, có hai cô con gái đẹp như mẹ Maria, sau này là nhà bà Ánh Sáng, đến kiệt I Phan Chu Trinh, Đà Nẵng, ngõ cụt.

    Tôi sinh ra tại nhà ông bà ngoại, làng Nại Hiên – Đà Nẵng. Con đường Phan Chu Trinh rợp bóng cây kiền kiền cao tít tắp. Những trưa hè, cả nhà quây quần dưới gốc cây, người lớn tay cầm quạt phe phẩy, kể chuyện làng, chuyện xóm, chuyện đông tây kim cổ,Thạch Sanh Lý Thông…

Mẹ tôi ru:

Đứng bên ni Hàn
Ngó bên tê Hà Thân
Nước xanh như tàu lá
Đứng bên tê Hà Thân
Ngó về Hàn, phố xá nghênh ngang
Kể từ ngày Tây lại đất Hàn
Đào sông Cầu Nhí, bòn vàng Bồng Miêu
Dặn lòng ai dỗ đừng xiêu
Ở nuôi phụ mẫu sớm chiều có nhau

     Tôi ngủ say theo cơn gió hiu hiu…

     Từ đầu hẻm, bên phải là nhà ông Đội Liên – có cô con gái Tuyết Nga, cùng trang lứa với tôi. Kế đến nhà ông Nuôi bán kem, ông Diệu thợ mộc – có Quảng. cùng lớp.

      Ông bà ngoại có căn nhà cổ. Khoảng sân rộng phía trước, hàng chè tàu làm bức bình phong. Bốn cây keo tây trồng cách khoảng đều đặn, ngăn con hẻm nhỏ. Ông bà ngoại có cậu mợ Bốn, cậu Bốn có em Vân kém tôi ba tuổi, em Mạnh. Dì Chín, cậu Ngãi và cậu Nghĩa. Các dì khác đã có gia đình riêng. Trưa nào dì Chín và cậu Nghĩa cũng bắt tôi và em Vân ngủ trưa, đi học phải mang đôi guốc mộc.

    Nhìn từ bên ngoài, nhà cha mẹ tôi bên trái. Căn nhà của cha cho thuê. Bên phải nhà dì Năm, chồng là dượng ba Hiền - tài xế xe Phi Long – Tiến Lực, có em Lực nhỏ hơn tôi một tuổi. Mấy cây sầu đâu trụi lá vào mùa đông, chia  ranh giới nhà dì Năm với nhà ông Diệu. Nhà bà Mười – cậu Cưỡng, dì Thương. Dì có chồng là dượng Bường, đi lính nhảy dù, kế bên nhà bà sáu Xảo. Con đường nhỏ đi qua trường tiểu học Sào Nam, thông ra đường Hoàng Diệu.

     Vòng qua bên kia. Nhà bà Thông làm kẹo, bán lại cho ba mẹ Hanh Parton (sau này anh bốn Hí và anh mười Trác). Những trưa hè theo anh Toan, con bà Thông đi bắn chim, tôi nhặt sạn, khi về nhổ lông nướng lên, anh cho tôi hai chân con chim sè sẻ. Nhà ông Bà Vũ – Cha mẹ vợ tôi sau này. Dì Sáo (ông Nhạc bà Hành), ông bà Phụng, bán trầu cau ở chợ Mới, ông Chơn – Ba của Rân. Ông Tựu, ông bà Thanh. hay rủ mẹ tôi đánh bài tứ sắc.

      Ngõ nhỏ chỉ bấy nhiêu nhà. Ngày xưa, cách nhau vài ba tuổi, tan học tụ tập chơi bi, tán “nắp ken”, tán hình, tán lon, đánh lộn. Con gái nhảy dây, chơi chuyền.

     Từ ngã ba “thịt chó”, xuôi về trung tâm thành phố. Cách hẻm nhà tôi khoảng hơn trăm mét, lối vào chùa Diệu Pháp, gần trường tiểu học Sào Nam, thông ra đường Hoàng Diệu. Trường Thọ Nhơn của người Hoa, bên kia đường. Chùa Phổ Đà cổ kính với những cây sứ trắng, hương thơm ngát. Đến ngã ba Phan Chu Trinh – Chu văn An, cà phê Quỳnh Châu, cô chủ quán đẹp ngất trời mây. Rẽ phải Lê Đình Dương đến trường Sao Mai, cổ viện Chăm, bánh bèo Quan thuế, dọc theo sông Hàn.

     Bà ngoại mỗi đêm hay dắt tôi đi coi hát bội tại nhà hát Hoà Bình (Nguyễn Hiển Dĩnh). Tôi khóc theo bà, khi gặp cảnh éo le. Tôi cười ngoặt nghẽo khi anh hề làm trò. Qua ngã năm, rạp ciné Lido, nhà hát Trưng Vương. Băng qua Hùng Vương đến trường nữ trung học Hồng Đức, trường Phan Chu Trinh, Phan Thanh Giản, bán công Nguyễn Công Trứ…

     Nhừng đêm trăng, cả con trai, con gái kéo nhau ra khoảng sân rộng trước nhà tôi, chơi trò “bịt mắt bắt dê”. Có khi tôi bị bịt mắt, túm ngực một em, đôi gò bồng đảo mới nhú, cảm thấy lòng lâng lâng…