ĐỒNG HOÁ

     Anh bạn tôi triết lý: - Châu Âu sẽ không có chiến tranh. Cộng đồng Châu Âu sẽ là “hiệp chủng quốc” sau Mỹ. Dù chưa hoàn toàn cùng một hướng, nhưng ít nhất cũng có nhiều cái chung: Kinh tế, chính trị, quân sự…Thế giới thứ ba sẽ không xảy ra trong lòng Châu Âu. Nếu có bất đồng chính kiến, họ sẽ tìm cách hoà giải dù thời gian bao lâu, nhưng không đối nghịch. Đó là cách xử sự của người có văn hoá.

     Bạn kể chuyện để hoà giải bất đồng, trong vài bạn chúng tôi. Lũ bạn thời trung học, sau chiến tranh còn sót lại chưa đến mươi người. Lang bạt kỳ hồ, chúng tôi dõi mắt tìm nhau, rồi cùng về tụ lại trên mảnh đất này. Tụ lại tình cờ như bèo, chạy quanh dòng nước xoáy.

     Thành phố của ngày ấu thơ. Chúng tôi tung tăng trên những con đường rợp bóng mát, đùa vui té nước vào nhau trong những cơn mưa bất chợt. Kỷ niệm khó phai mờ trong ký ức.

     Nhưng có những tâm hồn chưa đủ lớn, dù tuổi đã xế chiều. Cuộc sống khó khăn đã bộc lộ tính cách và bị đồng hoá bỡi sự ti tiện, đố kỵ.

     “Sau 500 năm độc lập, đầu thế kỷ 15 nước Đại Việt lại bị nhà Minh xâm lược và chiếm đóng. Nhà Minh tiếp tục chính sách đồng hóa như các triều đại chiếm đóng trước đây, tiêu diệt dân tộc và văn hóa Đại Việt… Trường học được mở, nhưng nhà Minh không tổ chức cho người Giao Chỉ thi, mà chỉ để lựa chọn các nho sinh có học vấn để sung vào lệ tuyển cống cho triều đình hằng năm. Những người hợp tác với quân Minh được đưa sang Trung Quốc để học hành một thời gian, rồi đưa về phục vụ trong bộ máy cai trị tại Giao Chỉ”.(https://vi.wikipedia.org/wiki/)

     Nền tảng Nho giáo đã bị mai một. Nho giáo chủ trương giáo hóa mọi tầng lớp trong xã hội, từ bậc quân vương đến kẻ thứ dân, sao cho ai ai cũng thấm nhuần đạo học của thánh hiền. Phát huy tính thiện sẵn có của bản thân, tự mình sửa đổi, rèn luyện nhân cách cho tốt đẹp hơn.

     Khi không có gốc Nho học, con người chỉ nghĩ về mình. Tự thắp sáng ngọn đèn, nhìn bóng mình trên vách và tự hào về nó.

     Những con tàu lênh đênh xa khơi, mây mù giăng khắp nẽo. Ngọn hải đăng đã tắt lịm. Bến bờ là cõi hư vô, lòng người cũng tan tác theo chăng?